De zin en onzin van diploma's

Robin* was bijna 6 jaar geleden mijn eerste klant. 13 jaar was hij toen.
Robin is een zeer intelligente jongen, iets dat hij geërfd heeft van zijn ouders die allebei een universitaire opleiding gedaan hebben.
Hij zat dat jaar in de 1e klas van het VWO.
Ik weet het nog goed, hij moest een werkstuk maken maar had geen idee hoe hij het aan moest pakken en waar hij überhaupt moest beginnen. Daarnaast was het voor hem heel lastig om iets waaraan hij begonnen was ook daadwerkelijk af te maken. Gestructureerd volgens een plan en schema werken was én is voor hem een hele uitdaging, maar daarover later meer.
Robin heeft in een ernstige mate last van ADHD en slikt daarvoor ook medicijnen.
Ondanks dat hij medicijnen slikt en ondanks alle support van zijn ouders lukt het niet op school. Enerzijds door de gevolgen van de ADHD, anderzijds door het chronische gebrek aan juiste begeleiding op school om het simpele feit dat scholen niet zijn ingericht en leerkrachten niet of onvoldoende zijn toegerust om deze kinderen te helpen. Met veel pijn en moeite haalt hij zijn MAVO diploma op zijn 18e.
 
Kennis/vaardigheden versus talent
Afgelopen zomer begon hij vol enthousiasme aan een opleiding voor een carrière als jongerenwerker. Op zijn stageplek waar hij werkt met mensen met een verstandelijke beperking zijn de ouders lyrisch over Robin. “Robin, op de dagen dat jij er bent komt mijn kind helemaal tot leven. Ik ken haar dan niet terug”. Robin lijkt geboren voor het vak. Hij heeft iets, een bepaald talent, een gave,  waardoor hij zichzelf maar vooral de bewoners boven zichzelf kan laten uitstijgen. Iets wat zijn opgeleide en gediplomeerde collega’s niet lukt. Die doen op de automatische piloot, gebaseerd op hun kennis en ervaring hun ding, zich houdend aan regels en protocollen. Maar doordat het op school weer fout gaat is hij gedwongen zijn opleiding te stoppen.
 
Max Verstappen
Iedereen in Nederland kent Max Verstappen. De meesten zullen ook weten dat Max al Formule 1 reed vóór dat hij überhaupt één rijles had gekregen laat staan dat hij gegoogled had op “rijschool”. Maar Max reed toen al iedere rijschoolhouder in Nederland het licht uit de ogen. Zonder rijbewijs!
 
Een diploma zegt dus lang niet alles. Wanneer een arts een onjuiste diagnose stelt met alle mogelijke gevolgen van dien zeggen we ook niet “Ja, maar hij heeft wel een opleiding”. Of wanneer een vliegtuig neerstort door een fout van een piloot  zeggen we ook niet “ja, maar hij had wel zijn brevet”.
Sterker nog,  het is de juiste mix van kennis, ervaring en vaardigheden, van persoonlijkheid, voorkeuren, interesses en normen en waarden en last but not least, van conatieve talenten, drive en instinct wat je écht succesvol maakt in een functie.
 
Instinct
Zoals ik eerder aangaf had en heeft Robin van nature weinig met structuur. Moeite met het afmaken van dingen en is hij iemand die juist veel afwisseling nodig heeft in zijn werk en is hij iemand die juist veel in het hier en nu bezig moet zijn. Fysiek met dingen bezig zijn. Zijn natuurlijke manier van communiceren is juist het uitbeelden van dingen door middel van modellen, maquettes etc.
Ik weet zeker dat wanneer er tijdens de schooltijd meer rekening was gehouden met Robins’ natuurlijke, instinctieve manier van handelen, de juiste begeleiding had gekregen op basis van wat HIJ nodig had en niet van wat school vond dat hij nodig had, dat hij met minder problemen zijn diploma’s had gehaald. Op het niveau dat bij hem past.
 
Harde eis
Ik wil dan ook bij deze recruiters en managers oproepen of een bepaald opleidingsniveau, of bepaalde vaardigheden (‘aantoonbaar’ d.m.v. een certificaat) nu echt zo’n harde eis is zoals je vaak in vacatures ziet.
Iemand met MBO en  x jaar werkervaring én motivatie kan meer meer meebrengen dan iemand die net is afgestudeerd op HBO of WO niveau.
Iemand zoals Robin, met een niet afgeronde opleiding kan net juist wél het verschil maken bij die cliënt terwijl iemand met een diploma die gave nu net mist.
 
Het mes snijdt aan twee kanten
Wanneer recruiters en bedrijven wat flexibeler zouden omgaan met functie-eisen zouden ze zelf ook wat kunnen doen aan de toenemende tekorten op de arbeidsmarkt. Zelf dragen ze er ook aan bij dat de ‘productie’ aan een plafond zit.
Daarnaast zou het aantal werklozen nog een stuk verder omlaag kunnen wat de overheid en uiteindelijk de belastingbetaler een hoop geld scheelt aan uitkeringen.
Maar bovenal, en dat is in vele opzichten onbetaalbaar: u geeft de Robins’ van deze maatschappij een KANS. Een kans om te werken aan een carrière, aan hun zelfvertrouwen en eigenwaarde. Aan volledige deelname aan de maatschappij zonder, of in ieder geval een veel kleiner risico, om af te glijden naar de rand van de samenleving.
 
En daar kan geen diploma tegenop!
 
*Robin is niet de echte naam. Vanuit privacy oogpunt is de naam gefingeerd.